Konstytucja 3 maja

Przyjmuje się, że Konsytuacja 3 maja, uchwalona 3 maja 1791 roku, była pierwszą w Europie i drugą na świecie nowoczesną konstytucją spisaną w jednym akcie prawnym. Owa „Ustawa Rządowa” regulowała ustrój Rzeczypospolitej Obojga Narodów i miała na celu usunięcie wad systemu politycznego opartego na wolnej elekcji i demokracji szlacheckiej. Zmieniła ustój państwa na monarchię dziedziczną, odebrała prawo głosu i decyzji sprawach państwa szlachcie nieposiadającej ziemi, zniosła liberum veto.
Przyjęcie Konstytucji wywołało kontrakcję zbrojną Imperium Rosyjskiego, w której Polska została pokonana przez wojska rosyjskie wspierające konfederację targowicką – spisek części polskich magnatów przeciwnych zmianie ustroju Rzeczypospolitej.
Konstytucja przestała być stosowana po ok. czternastu miesiącach od jej uchwalenia, gdy król Stanisław August Poniatowski przystąpił do konfederacji targowickiej. Została uchylona 23 listopada 1793 r., gdy Sejm grodzieński uchylił akty prawne ustanowione przez Sejm Czteroletni.
Powinniśmy pisać: Konstytucja 3 maja, bo to tytuł dokumentu, a nie sama nazwa święta. Taki zapis – z małym ‘m’ w formie ‘maja’ znajdziemy w nowszych słownikach. W starszych zalecano zapis wielką literą: Konstytucja 3 Maja, dlatego że taki był od lat używany, a więc usankcjonowany tradycją. Tak naprawdę to, czy napiszemy ‘3 maja’ czy ‘3 Maja’, nie ma aż tak dużego znaczenia, ważne, byśmy nie dodawali końcówek fleksyjnych do cyfry 3 i nie tworzyli rażących błędów typu *3-go, *3-ego, *3-ciego…

(za: Ojczysty – dodaj do ulubionych)

Flaga

Słowo FLAGA nie jest rdzennie polskie – to XVIII-wieczne zapożyczenie z języka niemieckiego (niemieckie die Flagge). Ale i w języku niemieckim die Flagge to zapożyczenie – z języka holenderskiego (holenderskie een Vlag), do którego z kolei FLAGA przeszła z angielskiego. Przypuszcza się, że w języku angielskim słowo Flag w znaczeniu ‘flaga’ pochodzi od nazwy rośliny: tataraku lub kosaćca, które – ze względu na kształt liści i aromatyczne kłącza – nazywane były potocznie flag, sweet flag, myrtle flag, flag root. Samo słowo flag (dawniej flagge) odnosiło się do długiego, płaskiego i ostro zakończonego liścia – a dawne FLAGI miały kształt wydłużonych proporców, wyglądały zatem jak liść kosaćca czy tataraku powiewający na wietrze. Pierwotnie FLAGA oznaczała raczej banderę na maszcie niż sztandar, a zanim zapożyczyliśmy FLAGĘ w tym znaczeniu, mieliśmy już – również z niemieckiego zapożyczoną – FLAGĘ oznaczającą ulewę, krótkotrwałą burzę, a także dłużej trwającą szarugę, słotę. FLAGA w znaczeniu ‘ulewa’ była znacznie częściej używana niż FLAGA w znaczeniu ‘sztandar’.

(za: Ojczysty – dodaj do ulubionych)

Majówka

Słowo MAJÓWKA oznaczało dawniej wiechę zrobioną z młodej jodełki, przybraną wstążkami, którą chłopak stawiał przed domem wybranej dziewczyny. Wiechę tę stawiano zwykle w maju – w nocy przed pierwszym albo przed trzecim maja, albo przed pierwszą niedzielą maja, albo też w noc Zielonych Świątek. Z czasem nazwa ta zaczęła oznaczać także wycieczkę za miasto, niekoniecznie w maju, ale zawsze w ciepłych porach roku – wiosną lub latem, połączoną często z zabawą czy tańcami. Współcześnie określenie to zaczyna się specjalizować: coraz częściej mówimy ‘majówka’ tylko w odniesieniu do świąt majowych, obchodzonych pierwszego i trzeciego maja, a także w odniesieniu do dni wolnych od pracy przypadających tuż przed tymi świętami lub tuż po nich. Nie jest to jednak znaczenie notowane w słownikach – jest bowiem obecnie dopiero in statu nascendi, a czas pokaże, czy przyjmie się w języku czy nie.

(za: Ojczysty  – dodaj do ulubionych)