W jednej z zielonogórskich firm można zamówić „meble na wymiar”. Zastanawiamy się z mężem, czy poprawnie można powiedzieć również „meble pod wymiar”? Czy obie możliwości są poprawne?
Pierwsze sformułowanie nie budzi zastrzeżeń. Jest też częściej używane, co pozwala zauważyć zarówno pobieżna analiza wypowiedzi internetowych, jak i zawartość Narodowego Korpusu Języka Polskiego, w którym połączenie meble na wymiar występuje aż 1216 razy w 819 różnych tekstach, natomiast meble pod wymiar tylko 3 razy w 3 tekstach. Podobne różnice dotyczą samych wyrażeń przyimkowych: na wymiar – 2163 przykłady w 1585 różnych tekstach oraz pod wymiar – 54 przykłady w 52 różnych tekstach. Trzeba jednak dodać, że sformułowanie pod wymiar jest używane tylko w znaczeniu robienia czegoś na konkretny wymiar (zazwyczaj właśnie mebli), natomiast na wymiar występuje w różnych kontekstach, na przykład także w odniesieniu do wymiaru sprawiedliwości, wymiaru kary, wymiaru duchowego czy ideologicznego.
Według Słownika języka polskiego pod redakcją W. Doroszewskiego wymiar to między innymi ‘wymierzenie, zrealizowanie czego w określonej wielkości; także: wielkość czego wymierzonego, wyznaczonego komu’. Poprawność sformułowania na wymiar można uzasadnić tym, że najpierw się mierzy (pobiera miarę), czyli wyznacza wymiar czegoś, przykładowo mebli, a następnie robi się je na (wyznaczony) wymiar, na miarę. Wyrażenie pod wymiar wydaje się bardziej potoczne, typowe dla mowy codziennej, żywej i spontanicznej.
Paula Szyjka