Jak brzmi nazwa mieszkańca i mieszkanki Lubska?

Nazwy mieszkańców (mężczyzn) regionów geograficznych są najczęściej tworzone poprzez dodanie sufiksów (przyrostków): -anin, np. zielonogórzanin, -ak, np. Polak, warszawiak, -czyk, np. Duńczyk, malborczyk, -ec, np. Niemiec, Ukrainiec, -in, np. Białorusin, Litwin, bez przyrostka, przez odcięcie zakończenia nazwy geograficznej, np. Kaszub, Słowak. Co ważne, od niektórych nazw geograficznych można utworzyć dwie nazwy mieszkańców, np. poznanianin i poznaniak. Nazwy z przyrostkiem -ak są w takich przypadkach często odczuwane jako bardziej potoczne. Nazwy mieszkanek tworzy się m.in. poprzez dodanie przyrostów -ka lub -anka do nazw mieszkańców – mężczyzn, np. Litwin – Litwinka, lub do nazw geograficznych, np. Rosja – Rosjanka.

Nowy słownik ortograficzny PWN z zasadami pisowni i interpunkcji pod red. E. Polańskiego podaje, że mieszkaniec Lubska to lubszczanin, a mieszkanka Lubska to lubszczanka. Po dodaniu do tematu nazwy geograficznej Lubsk-o przyrostka -anin, -anka, dochodzi do wymiany grupy spółgłoskowej sk : szcz.

Co istotne, w liczbie mnogiej lubszczanie to mężczyźni mieszkający w Lubsku, jak i ogół ludności mieszkających w tym mieście – zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Nazwy mieszkanek, używane w liczbie mnogiej, oznaczają tylko kobiety – lubszczanki.

Warto dodać, że nazwy mieszkańców miast zapisujemy małą literą, np. lubszczanie, zielonogórzanie, natomiast nazwy mieszkańców regionów, województw, państw, kontynentów, prowincji, dzielnic kraju piszemy wielką literą, np. Lubuszanin, Ślązak, Anglik, Europejka, Bawarczyk itd.

U. Majdańska-Wachowicz

Jak się nazywa mieszkańców Żar: żaranie czy żarzanie?

Nazwy mieszkańców miejscowości są tworzone zgodnie z regułami słowotwórczymi w ten sposób, że do tematu nazwy miejscowości w dopełniaczu dodaje się przyrostek -anin, -anka (inne są rzadko używane), a więc w tym przypadku byłoby: żar- -anin, żar- -anka.

Problem polega jednak na tym, że formant -anin miał niegdyś wpływ miękczący, a miękkim odpowiednikiem głoski r była w przeszłości głoska ž (czyli ortograficznie zapisana rz) i mamy w języku po dziś dzień tego ślady. Dlatego właśnie mówimy zielonogórzanin, a nie *zielonogóranin, a mieszkańcy podobnie do Żar brzmiącej miejscowości Żory to żorzanie.

W Żarach jednak alternacja r:rz nie zaszła. Zgodnie z miejscowym zwyczajem, który także ma duży wpływ na kształt nazwy mieszkańców, osoby, które mieszkają w Żarach, to żaranie i żaranki.

M. Steciąg, P. Kładoczny