Dziś obchodzimy Dzień Dobrych Wiadomości!
Każde życzliwe słowo może być taką wiadomością – wystarczy napisać: „Dziękuję”, „Dobrze, że jesteś” albo „Świetnie Ci poszło!”
Pamiętajmy: dobre słowa nic nie kosztują, a mają ogromną moc.
Świętujmy językiem, który buduje, wspiera i daje radość.
Poradnia Językowa
Narodowe Czytanie to wydarzenie, które od lat nie tylko przypomina o wielkich dziełach polskiej literatury, lecz także uczy nas szacunku dla języka ojczystego. Tegoroczna edycja, poświęcona poezji Jana Kochanowskiego, ma szczególny wymiar – pokazuje bowiem, jak ponadczasowa może być dbałość o piękno i poprawność języka.
Jan Kochanowski, zwany ojcem literatury polskiej, w XVI wieku udowodnił, że nasz język jest pełnowartościowym narzędziem twórczym. Jego Fraszki, Pieśni i Treny dowodzą, że polszczyzna może być zarazem melodyjna, precyzyjna i bogata w znaczenia. Kochanowski kształtował normę językową swojej epoki, wyznaczając standardy poprawności i estetyki, które do dziś pozostają inspiracją.
Wspólne głośne czytanie jego utworów staje się nie tylko spotkaniem z literaturą, ale i lekcją kultury języka. Słuchając rytmu renesansowej polszczyzny, uczymy się uważności na słowo, dostrzegamy rolę interpunkcji, akcentu i intonacji. Dzięki temu możemy lepiej zrozumieć, że poprawność językowa to nie tylko przestrzeganie reguł, ale także dbałość o jasność i piękno wypowiedzi.
Narodowe Czytanie przypomina, że język jest naszym dobrem wspólnym. Uczestnicząc w tym wydarzeniu – w szkołach, bibliotekach, instytucjach kultury czy w domowym gronie – pielęgnujemy tradycję i wzmacniamy świadomość językową. To okazja, by ćwiczyć sztukę poprawnego czytania, interpretacji tekstu i posługiwania się językiem w sposób pełen szacunku dla odbiorcy.
Niech tegoroczne spotkanie z poezją Jana Kochanowskiego będzie nie tylko powrotem do klasyki, ale także zaproszeniem do refleksji nad tym, jak my sami na co dzień dbamy o kulturę języka i jakość naszego słowa.
Poradnia Językowa Uniwersytetu Zielonogórskiego
„Spotkałem się zarówno z pisownią łączną natenczas, jak i rozdzielną na ten czas. Kiedy należy używać każdej z tych form i czy oznaczają to samo?”
Kiedy słyszymy słowo natenczas, od razu przychodzi na myśl scena z Pana Tadeusza, w której Wojski „właśnie natenczas chwycił na taśmie przypięty swój róg bawoli, długi, cętkowany, kręty jak wąż bawoli”. Ten pisany łącznie przysłówek oznacza po prostu „wtedy, wówczas”.
Obok niego w języku polskim funkcjonuje też wyrażenie przyimkowe na ten czas, zapisywane rozdzielnie, akcentowane inaczej niż przysłówek. Używamy go w znaczeniu „na dany moment, na określony okres”, np. Na ten czas zostawmy sprawę bez rozstrzygnięcia.
Monika Kaczor
„Czy wyraz jednakowoż można stosować zamiennie z jednakże i jednak w tekstach współczesnych?”
„Jednakowoż” nie jest po prostu bardziej wyszukaną wersją „jednakże”, lecz jego dawną, archaiczną odmianą. „Jednakże” stanowi mocniejsze „jednak” i pełni funkcję partykuły lub spójnika wprowadzającego zdanie przeciwstawne. Z kolei „jednakowoż” to wzmocniona, przestarzała forma „jednakże”, którą spotkamy głównie w starszych tekstach i literaturze – tam właśnie jest jej miejsce. Na co dzień, w każdym rodzaju wypowiedzi, najbezpieczniej i najtrafniej używać zwykłego „jednak” – neutralnego, naturalnego i zawsze odpowiedniego. „Jednakże” natomiast sprawdza się w stylu książkowym, bardziej uroczystym i oficjalnym, np. w esejach czy artykułach naukowych, ale należy stosować je oszczędnie i ze świadomością jego podniosłego charakteru.
Monika Kaczor
„Mam wątpliwość, czy poprawnie pisze się aleby razem (np. alebym, alebyś), czy rozdzielnie jako ale by (ale bym, ale byś…). Od czego zależy wybór tej formy i jakie są zasady pisowni?”
Sposób zapisu wyrażeń typu aleby (alebym, alebyś itd.) lub ale by (ale bym, ale byś itd.) zależy od ich funkcji i znaczenia w zdaniu.
Gdy ale pełni rolę partykuły, a -by jest cząstką dołączoną do formy czasownika, należy pisać łącznie, np. Alebym zatańczyła, ale nie mogę.
Podobnie, jeśli ale występuje jako spójnik przeciwstawny, a -by – jak wcześniej – jest cząstką czasownikową, również stosujemy pisownię łączną, np. Wiem, że ci się to nie podoba, alebyś się zgodziła, prawda?
Natomiast wtedy, gdy ale jest spójnikiem przeciwstawnym, a by występuje w znaczeniu spójnika żeby, należy pisać rozdzielnie - ale by, np. Uwielbiała czytać i kupować książki, ale by utrzymać płynność finansową, wyznaczała sobie stałą pulę pieniędzy na nich zakup.
Monika Kaczor