Odwieczerz – nieznane słowo na popołudnie

W piosence Marka Grechuty pt. Twoja postać pojawia się słowo odwieczerz. Jakie jest jego znaczenie?

Odwieczerz to dawne, staropolskie określenie popołudnia, czyli okresu od południa do zmierzchu. Nazwa ta powstała od wyrażenia od wieczora do wieczora i stanowi pewnego rodzaju „odwrócenie” słowa popołudnie. Obecnie myślimy o tej części dnia jako o czasie po południu, czyli patrzymy na nią od strony wcześniejszej części dnia. W przeszłości natomiast postrzegano ją z perspektywy zbliżającego się wieczoru – jako okres poprzedzający wieczór, oglądany „od strony dnia”.

Monika Kaczor

Numer siedem czy siódmy? O użyciu liczebników po słowie numer

 Które sformułowanie jest poprawne numer siedem czy numer siódmy?

Oba wyrażenia są poprawne, ale każde z nich stosujemy w innym kontekście.
Jeśli słowo numer określa jakiś rzeczownik, czyli występuje w konstrukcji typu „coś numer + liczebnik”, używamy liczebnika głównego. Na przykład: Proszę przejść do gabinetu numer siedem.
Podobnie postępujemy, gdy mówimy o numerze telefonu – również używamy liczebników głównych: Zadzwoń pod numer siedem.                                            Natomiast gdy występuje samo połączenie „numer + liczebnik”, stosujemy liczebnik porządkowy. Na przykład: W numerze siódmym „Poradnika Językowego” ukazał się ciekawy artykuł Jana Kowalskiego.

Monika Kaczor

Językowy rodowód słowa kiepski

Czy to prawda, że słowo „kiepski” ma nieprzyzwoite korzenie?

Rzeczywiście tak jest. Przymiotnik kiepski (‘lichy, marny, nędzny, złej jakości’) pochodzi od rzeczownika kiep, który dziś oznacza osobę niemądrą lub niezbyt bystrą. Dawniej jednak słowo to miało znacznie ostrzejszy wydźwięk. W XV wieku kiep było wyjątkowo wulgarnym określeniem – oznaczało ‚żeński narząd płciowy’. Użycie go wobec kogoś stanowiło poważną obrazę, która mogła skończyć się sprawą sądową, a w niektórych sytuacjach nawet bójką.

Monika Kaczor