Czy w języku polskim funkcjonuje czasownik skrupić się?
Skrupić się oznacza ‘stać się krupami’. Krupy to ziarenka kaszy, przede wszystkim kaszy jęczmiennej. Krupy stanowiły przeciwieństwo mąki miałkiej i puszystej. Dawniej używano niedokonanego czasownika krupić ‘rozdrabiać na krupy’, a więc skrupić oznaczało najpierw rozdrobnić na krupy – w przeciwieństwie do zemleć ‘mieląc, rozetrzeć na proszek’. Stąd powstało powiedzenie: jednemu się zmiele, drugiemu się skrupi, czyli jednemu się uda, a drugiemu się nie uda, co z czasem zyskało postać przysłowia: Na jednym się mełło, na drugim się skrupi ‘jeden nabroił, a drugi odpowiada’.
Czasownik skrupić się i skrupiać się są używane tylko w 3 osobie i odnoszą się wyłącznie do tego, czego nie lubimy, tego, co jest dla nas przykre. Mogą się więc skrupiać na kimś nieprzyjemne skutki czyjegoś postępowania, może się skrupić na kimś niezasłużona kara, czyjś gniew, złość lub niezadowolenie. Niepoprawne jest używanie tych czasowników, gdy mamy na myśli uczucia lub działania uznawane za pozytywne, nawet gdy sam kontekst lub ocena czynu są negatywne, np. Cała uwaga nauczyciela skrupiła się na dwojgu uczniach najbardziej aktywnych w grupie, zamiast Cała uwaga nauczyciela skupiła się na dwojgu uczniach najbardziej aktywnych w grupie.
(Za: Ojczysty dodaj do ulubionych).
Monika Kaczor
Mówimy, że ktoś CZUJE MIĘTĘ do kogoś, jeśli ktoś czuje do kogoś bardzo silną sympatię, pociąg, skłonność, upodobanie, choć chyba jeszcze nie miłość… Kiedyś mówiło się: CZUĆ do kogoś MIĘTĘ przez RUMIANEK – takie powiedzenie nasuwało jeszcze silniej nasycone aromatem skojarzenia. Skąd ta mięta i rumianek? Szukając odpowiedzi, warto sięgnąć po dawnych mistrzów: „to nagietki, to pachnące mięty, szczypiąc, kładnie w fartuszek podgięty” – to Naruszewicz; „W powietrzu stał zapach tęgi jak wino, zapach mięty i macierzanki, żarnowca i niewidzialnych w trawie kwiatów” – to Żeromski; „W sadzie, na brzegu niegdyś zarosłym pokrzywą, był maleńki ogródek, ścieżkami porznięty, pełen bukietów trawy angielskiej i mięty” – tak Mickiewicz maluje scenę, w której Tadeusz pierwszy raz ujrzy Zosię. Bujna i pachnąca mięta to nieodłączny atrybut romantycznej scenografii, po której spacerują zakochani.(Za: Ojczysty dodaj do ulubionych).
Kutia to wschodni, słowiański i ściśle wigilijny przysmak; gotowa pszenica utarta z makiem, miodem i bakaliami. Pszenicę może zastąpić kasza lub ryż. Inne nazwy kutii to: kucja lub kucia. Ostatnia forma jest charakterystyczna dla gwar i dialektów kresowych; w polszczyźnie ogólnej nie występuje.
