Buty wegańskie do kupienia w ZG

Pracując w sklepie obuwniczym, spotkałam się z określeniem buty wegańskie. Czy jest ono poprawne? Czy lepsza w tym wypadku byłaby konstrukcja buty dla wegan?

Zgodnie z definicją z Wielkiego słownika wyrazów obcych PWN weganizm to <sposób odżywiania się polegający na wyłączeniu z diety mięsa, ryb i wszystkich produktów pochodzenia zwierzęcego>. Buty nie są do jedzenia, a więc nazwa buty wegańskie to nadużycie semantyczne. Jest niepoprawna.

Z tego samego powodu nie do przyjęcia jest także konstrukcja buty dla wegan. Jeśli producent chce podkreślić, że wytwarza obuwie bez wykorzystania elementów pochodzenia zwierzęcego, to najlepiej zrobić to w prosty sposób, np. buty wyprodukowane bez użycia elementów pochodzenia zwierzęcego, buty wykonane z produktów niezwierzęcych itp. 

Magdalena Steciąg

Parasolka czy parasol?

Nastała jesień i jesienna pogoda. W związku z tym na deszcz wychodzimy z PARASOLKĄ czy z PARASOLEM?

parasol

A po co wychodzić na deszcz? Nie lepiej siedzieć w domu przy kominku? Ale skoro już trzeba, to można albo z parasolem, albo z parasolką.

Marian Bugajski

Zaszufladkowano do kategorii Odmiana

O derbach żużlowych

Czy słowo derby można odmieniać?

falubaz

Najpierw należy zaznaczyć, że słowo derby w języku polskim ma dwa znaczenia. Pierwsze określa ‘wyścig koni’, drugie – ‘mecz pomiędzy drużynami z tego samego miasta lub regionu’.

Językoznawcy zaaprobowali odmianę w drugim wypadku, a więc derby podlega odmianie, gdy oznacza mecz (derby ma wówczas rodzaj niemęskoosobowy w liczbie mnogiej). Możemy na przykład powiedzieć: „Kibice Falubazu dopingują swoją drużynę na derbach w Gorzowie Wielkopolskim” i będzie to zdanie poprawne.

Słowo derby pozostanie natomiast nieodmienne, jeśli dotyczy wyścigu koni (ale w województwie lubuskim takich derby nie mamy).

Warto dodać, że nazwa derby pochodzi od nazwiska polityka i hodowcy koni Edvarda Derby, który w XVIII w. zapoczątkował w Anglii wyścigi konne.

Kaja Rostkowska

Zaszufladkowano do kategorii Odmiana

Profesorowie witają młodzież i…

W czasie uroczystego rozpoczęcia roku akademickiego powitano studentów słowami: Witam WAS serdecznie, kochana młodzieży! Czy nie powinno być …CIĘ serdecznie …?

inauguracja UZ

Młodzież to rzeczownik zbiorowy, chociaż z czysto gramatycznego punktu widzenia ma rodzaj żeński. Wobec tego możliwe są w tekście oba podane warianty. Ja uważam, że ze względów stylistycznych lepsza jest wersja Witam Was. Jest jeszcze trzecia możliwość: Witam Kochaną Młodzież.

M. Bugajski

Zaszufladkowano do kategorii Odmiana

Leszno – leszczyński – lesznianie

Jak nazywa się mieszkaniec Leszna: leszczynianin czy lesznianin? I czy przymiotnik leszczyński jest poprawny?

leszno

Mieszkańcy Leszna to lesznianie. Przymiotnik odmiejscowy – leszczyński (nie: lesznieński, lesznowski) powstał od dawnej nazwy miasta, którą było Leszczno.

Forma leszczynianin (utworzona od tradycyjnego przymiotnika leszczyński) ma uzasadnienie i można ją zaakceptować na prawach pobocznego wariantu – podkreśla Jan Grzenia, autor Słownika nazw własnych. Rzadko spotykaną, ale prawidłową formą jest także leszcznianin. Biorąc jednak pod uwagę funkcjonalność nazwy, leszczynianin nie sprawdza się najlepiej, bo tak nazywa się również mieszkaniec Leszczyna, Leszczyny i Leszczyn; natomiast lesznianina bez problemu można powiązać z nazwą Leszno.

M. Idzikowska, M. Kaczor

Chopin czy Szopen

W Sulechowie co roku odbywa się Festiwal Muzyki Fryderyka Chopina. W tym czasie prasa pisze o Chopinie albo Szopenie – czy ta druga forma jest poprawna?

Szopen obraz

Niewiele nazwisk ma w języku polskim pisownię wariantywną, ale Chopin jest jednym z nich. Nazwisko to możemy zapisać zarówno w oryginale, jak i spolszczone. Tak samo będzie z nazwiskiem Shakespeare – Szekspir czy Washington – Waszyngton.

Dziennikarze piszący Szopen nie popełniają błędu – obie formy są poprawne.

K. Rostkowska

Technik i arcybiskup skrótowo

Jaki jest poprawny zapis skrótu od słowa technik w takich tytułach zawodowych, jak np. technik elektryk? Czy o arcybiskupie skrótowo pisze się arc.?

Poprawny skrót od wyrazu technik to techn. Zapisujemy go zawsze z kropką, np. w zdaniu: „Uzyskałem tytuł techn. elektryka”, a wymawiamy w całości, oczywiście odmieniając zgodnie z zasadami polszczyzny; powiemy więc: „Uzyskałem tytuł technika elektryka”, a nie: „Uzyskałem tytuł techna elektryka”.

Inaczej jest w przypadku skrótu od wyrazu arcybiskup. Mamy do dyspozycji dwa zapisy: abp lub arcybp. W obu skrótach nie używamy kropki, ponieważ zaczynają się one i kończą pierwszą i ostatnią literą pełnego wyrazu. W przypadkach zależnych do skrótów dołączamy końcówkę fleksyjną bez żadnych dodatkowych znaków interpunkcyjnych; zatem: „Diecezja zielonogórsko-gorzowska gości abpa Gocłowskiego” lub „Diecezja zielonogórsko-gorzowska gości arcybpa Gocłowskiego”.

Warto dodać, że w takich zdaniach, które kończą się skrótem zapisywanym z kropką, nie należy dodawać drugiej, zamykającej to zdanie. Jedna wystarczy.

M. Steciąg

Franciszek – wielką, franciszkanin – małą

Czy w parafii św. Franciszka z Asyżu w Zielonej Górze pracują Franciszkanie czy franciszkanie?

parafia

Nazwy członków bractw i zgromadzeń zakonnych zapisujemy małą literą, np. franciszkanie, jezuici, kapucyni itd. Wyjątek stanowi Krzyżak, ponieważ jest to nie tylko członek zakonu, ale także obywatel państwa krzyżackiego.

Warto też zapamiętać, że jeśli będziemy pisać o konkretnym klasztorze, powinniśmy zapisać: klasztor Franciszkanów zgodnie z zasadą, że jeśli stojący na początku nazwy wyraz: ulica, aleja, bulwar, osiedle, plac, park, kopiec, kościół, klasztor, pałac, willa, zamek, most, molo, brama, pomnik, cmentarz itp. jest tylko nazwą gatunkową (rodzajową), wtedy piszemy go małą literą, a pozostałe wyrazy wchodzące w skład nazwy – wielką literą, a więc klasztor Franciszkanów, osiedle Pomorskie czy park Piastowski.

K. Rostkowska

Abecadło pierwszoklasisty

Jak poprawnie powinno się wymawiać: klasa pierwsza be czy pierwsza by? Nauczycielka z Zielonej Góry twierdzi, że poprawnie jest pierwsza by, cy.

szkola

W języku polskim używamy polskiego alfabetu i polskiej wymowy liter, a więc: pierwsza BE. Tak jest zarówno wtedy, gdy litery pełnią funkcję porządkową, np. adresach: ul. Różana 1b (jeden BE), jak i w skrótach, np. PEKAES (PKS), PEKAO (PKO) itd.

Już w pierwszej klasie dzieci uczą się abecadła (wyraz utworzony od pierwszych liter alfabetu w ich polskim brzmieniu A, BE, CE) i jest to ważne nie tylko dlatego, że poznają w ten sposób litery, ale także dlatego, że uczą się polskiej wymowy. Dzięki temu później, gdy czytają na głos np. o warszawskiej Nike, to wymawiają tę nazwę po polsku NIKE, a nie po angielsku NAJKI (jak nazwę butów amerykańskiej firmy). Wymowa liter abecadła wynika oczywiście także z konwencji językowej i pierwszoklasiści wiedzą, że trzeba się jej po prostu nauczyć na pamięć.

Spór o wymowę pierwsza BE czy pierwsza BY jest prawdopodobnie spowodowany tym, że w drugiej, nieprawidłowej wersji b jest wymawiane jako głoska, a nie litera.

M. Steciąg

Zaszufladkowano do kategorii Wymowa

Pamięci Jerzego Bechynego

Mamy poważny problem z nazwiskiem zmarłego zielonogórskiego muzyka. To Jerzy Bechyne. Czy jego nazwisko należy odmieniać?

Nazwiska w języku polskim należy odmieniać. A więc: Bechynego, Bechynemu, Bechynem.

M. Bugajski

Zaszufladkowano do kategorii Odmiana