Chciałbym zapytać o poprawność zestawiania ze sobą słów badania numeryczne. Czy jest to zestawienie poprawne, czy też rację miałby ten, kto powiedziałby, że numeryczne mogą być obliczenia, działania, tudzież modelowanie, numeryczna może być analiza, ale badania jako takie są po prostu naukowe lub np. lekarskie, a określanie ich „numerycznymi” nie do końca jest zabiegiem prawidłowym z merytorycznego punktu widzenia.
Odpowiedź na zadane pytanie nie jest jednoznaczna, szczególnie dla humanisty. Wynika to m.in. z tego względu, że jakkolwiek rozumiane badania numeryczne są prowadzone w obrębie nauk ścisłych. Pierwszy odbiór językoznawcy nie budzi zastrzeżeń, ponieważ przywołuje ogólny sens ‘badań, w których ktoś wykonuje jakieś opracowanie numeryczne’. Dokładniejsze przyjrzenie się znaczeniom słów omawianego wyrażenia prowadzi do wniosków, że połączenie rzeczownika badanie i przymiotnika numeryczny jest skrótem myślowym, ponieważ każde z opracowań naukowych składa się z wielu czynności i dopiero te mają bezpośredni charakter numeryczny. Ma więc autor pytania rację, że właściwe są raczej połączenia: obliczenia, działania czy modelowanie numeryczne nazywające częściowe działania różnych badań. Taki stan dokumentuje również Narodowy Korpus Języka Polskiego, w którym notuje się zaledwie dwa zestawienia badania numeryczne przy ogromie przykładów połączeń przymiotnika numeryczny z rzeczownikami: analiza, działanie, metoda, model, modelowanie, obliczenie, symulacja, test itd. Należy przyjąć zatem, że postulowane połączenia mają charakter tradycyjny i ustabilizowany, a przy okazji logiczny i merytorycznie uzasadniony, natomiast kwestionowane zestawienie byłoby albo nieuzasadnione (w sensie logicznym), albo nowatorskie – gdyby wprowadzało jakąś nową jakość.
Już nawet pobieżne przeszukanie wyrażenia badania numeryczne w sieci zaskakuje dużą liczbą zwrotnych informacji o jego zastosowaniu. Wykorzystanie ma miejsce w wypowiedziach nauk ścisłych i jest częste w tytułach książek i artykułów. Można rzec, że to już powszechna praktyka, np.: Dynamika. Badania numeryczne, Numeryczne badania procesu skrawania skał izotopowych, Badania numeryczne stanu naprężeń prawidłowej klatki piersiowej.
Dokładniejsze przyjrzenie się użyciom analizowanego wyrażenia w tychże tekstach wykazuje pewną prawidłowość: badania numeryczne są używane wymiennie z połączeniami typu analiza numeryczna, eksperymenty numeryczne, metody numeryczne, modele numeryczne, obliczenia numeryczne, próbka numeryczna, symulacje numeryczne, techniki numeryczne, wyniki numeryczne, zadania numeryczne. Każde z zamiennych połączeń jest uszczegółowieniem owych badań numerycznych. W ten sposób kształtuje się nowe i trzeba przyznać zasadne połączenie, które uogólnia wiele szczegółowych i cząstkowych opracowań naukowych. Dodatkowym uzasadnieniem takiego stanu jest zapewne rozwój i upowszechnienie tego typu badań we współczesnej nauce.
Przy okazji należy dodać, że przymiotnik numeryczny określający pewien typ współczesnych badań powinien według polskich zasad jako przydawka gatunkowa występować po rzeczowniku. W ten sposób badania numeryczne razem z innymi nazwami np. badania doświadczalne czy badania teoretyczne określałyby różne rodzaje prac badawczych.
Piotr Kładoczny
